Makedonskoto Avstralisko Dobrotvorno Drushtvo od Sidnej, vo ramkite na proektot za postarite lica vo Makedonskata zaednica (MACIHAP-Macedonian Age Care Improvements and Healthy Aging Program), pokaraj drugite programski aktivnosti, prodolzhuva so objavuvanje na artikli vo nashite ceneti i renomirani makedonski vesnici. Na ovoj nachin, bi sakale, site postari lica vo makedonskata zaednica, kako i poshirokata makedonska zaednica, redovno da bidat informirani na temi vo vrska so zdravjeto i sluzhbite za pomosh na postarite lica.
Vo ova izdanie kje zboruvame za Polnomoshtva i testamenti.
Pravenjeto na polnomoshtvo e isto vazhno vo planiranjeto na zhivotot kako shto e i testamentot. Mnogu lugje podgotvuvaat testament no ne davaat soodvetna vazhnost na polnomoshtvata, se dodeka ne e predocna. Naznachuvanjeto na opolnomoshteno lice dava legalno pravo na toa lice da deluva vo vashe ime za vreme na vashiot zhivot.
Postojat dva vida na polnomoshtvo generalno polnomoshtvo (Power of attorney) i dolgotrajno polnomoshtvo (Enduring power of attorney).
So generalnoto polnomoshtvo mozhe da postavite zastapnik da deluva vo vashe ime vo razni vidovi na situacii kako shto se podolgotrajno patuvanje vo zemjava ili nadvor od nea, ili koga ne ste vekje sposobni da gi vrshite svoite raboti, sami. Na primer, kje patuvate vo Makedonija, na nekoe vreme i za toa vreme mozhe da naznachite nekoe lice da se grizhi za vashite smetki ovde, ili mozhete da naznachite nekoe lice da ve zastapuva bidejkji imate zdravstveni problemi, na primer, problemi so dvizhenjeto, za da gi plakja vashite smetki vo vasheto ime, so vashi pari. Dokolku napravite vakvo polnomoshtvo toa ne znachi deka vie ste ja izgubile kontrolata nad vashite finansii. Vie samo mu davate pravo na ovlastenoto lice da upravuva so vashite finansii spored vashi instrukcii. Ovoj vid na ovlastuvanje mozhe da bide povlecheno vo sekoe vreme dokolku imate sposobnost/kapacitet da go napravite toa. Generalnoto polnomoshtvo se odnesuva samo na imot i finansiski raboti i ne dava pravo na opolnomoshtenoto lice da donesuva odluki za vashiot nachin na zhiveenje ili medicinskiot tretman. Ovie odluki se pokrieni so dolotrajnoto polnomoshtvo.
Dolgotrajnoto polnomoshtvo stapuva vo sila samo koga vekje ne ste vo sostojba da se grizhite za svojot nachin na zhivot i ne mozhete da pravite lichni i zhivotni odluki, kako na primer pri demencija, nekoj vid na mentalna bolest, koma ili dr. Za da ovlastite nekogo za dolgotrajno zastapnishtvo morate da ste vo sostojba da razberete shto pravite, odnosno da ne ste go izgubile vashiot kapacitet za odluchuvanje. Osobata ima vakov kapacitet/mokj za odluchuvanje dokolku taa gi razbira informaciite i mozhnostite koi se prikazhani, gi razgleduva informaciite za da napravi odluka i potoa ja prezentira odlukata. Osobata koja ne mozhe da go prati ovoj proces se veli deka ima nedovolen kapacitet/mokj za odluchuvanje.
Osobata shto bi ja izbrale da ja ovlastite za bilo koe od ovie polnomoshtva treba da bide nad 18 godini, koja e sposobna i saka da deluva vo vashe ime. Treba da izberete nekoja osoba na koja i veruvate deka kje gi zastapuva vashite interesi i pogledi kako i deka kje gi ispolni vashite zhelbi. Ako imate nekoi sfakjanja, pogledi za nekoi psosebni zdravstveni ili pravni situacii, zapishete gi. Zamolete gi vashiot doktor ili advokat da vi pomognat. Za ovie raboti dobro e da razgovarate so vashite rodnini. Dajte im kopii od vashite zhelbi idirektivi, za posle toa da ne dojde do konfliktni situacii.
Testamentot e praven dokument vo koj jasno se izrazeni vashite zhelbi okolu raspredelbata na vashiot imot posle vashata smrt. Dokolku ne ostavite testament vashiot imot kje bide procentualno podelen megju vashite rodnini, bez razlika na vashite zhelbi. Pri pravenjeto na testamentot, mnogu e vazhno da bidat zadovoleni odredeni pravni kriteriumi. Dokolku ovie kriteriumi ne se zadovoleni, vashiot testament nema da bide polnovazhen i vashiot imot kje bide raspodelen po predodredena formula, a ne po vasha zhelba. Za taa cel preporachlivo e ovoj dokument da bide napraven kaj profesionalno lice (advokat) ili kaj profesionalni organizacii kako shto e oddelot za opolnomoshtvuvanje i staratelstvo na NJV (NSNj Trustee and Guardian). Dokolku sakate samite da go napravite testamentot rizikuvate da napravite nekoja greshka poradi koja vashiot testament kje bide proglasen za nevazhechki. Preporachlivo e testamentot povtorno da se razgleduva sekoi 5 godini ili dokolku se pojavat novi okolnosti kako shto se: brak, razvod ili razdelba, imanje deca ili vnuci, razvod na vashite deca, smrt na partnerot, kupuvanje i prodavanje na imot i drugi.
Za povekje informacii kontaktirajte go vashiot advokat ili oddelot za opolnomoshtuvanje i staratelstvo na NJV (NSW Trustee and Guardian) na telefon 1300 364 103.
Informaciite koristeni vo tekstot se prevzemeni od resursite i internet stranicata na oddelot za opolnomoshtuvanje i staratelstvo na NJV (NSW Trustee and Guardian).
Lihnida Bahchandzieva – Taseska
Project Officer – MACIHAP (Macedonian Age Care Improvements and Healthy Aging Program)
